I Sunnfjord kommune nyttar vi samhandlingsmodellen «Betre Tverrfagleg Innsats» (BTI) som skal sikre at barn og unge får den oppfølginga og hjelpa dei treng gjennom eit samarbeid mellom heim og kommune. BTI skal sikre at barnehage, skule og andre støttetenester som møter barn og unge til dagleg, har eit lett tilgjengeleg verktøy som beskriv kva handlingar som kan gjerast når dei har ei undring eller ei uro rundt eit barn/ungdom/familie. Les meir:

• BTI Sunnfjord – BTI – Betre tverrfagleg innsats for barn og unge i Sunnfjord kommune (betreinnsats.no)
• BTI-rettleiar – Sunnfjord – BTI (betreinnsats.no).  

Dersom føresette og eining blir samde om at det er behov for å setje i verk tiltak, nyttar kommunen ein stafettlogg (link til døme kjem). Ein stafettlogg er ein digital samhandlingsplattform mellom barnet/ungdommen/føresette og tenesta/eininga, og skal sikre ei individuell oppfølging av barn/ungdom som er systematisk og evaluerande.  

Teamsstruktur 

Sunnfjord kommune har utarbeidd ein teamsstruktur som skal bidra til godt samarbeid og samordning av tiltak. 

Ressursteam 

Kvar eining har eige ressursteam. Skular drøftar aktuelle saker i ressursteam, avklarar aktuelle tiltak og ein tidsavgrensa prøveperiode for desse. Sakene i ressursteam er anten anonyme eller med namn på elev etter samtykke. PPT kan delta i ressursteam dersom skulen legg dette på PPT sine utedagar. Små skular/barnehagar har eit fellesteam då leiar elles i mange tilfelle ville vore aleine på ressursteamet grunna lite personal.

• Meir informasjon om ressursteam: Kven gjer kva? - Sunnfjord kommune 

Tverrfagleg  team 

Det er etablert tverrfaglege rådgjevande team for aldersgruppene 0-6 år og 6-16 år. Teamet er eit tverrfagleg konsultasjons- og rettleiingsteam som kan nyttast av skule, barnehage og andre kommunale tenester.

• Meir informasjon om Tverrfagleg team: Kven gjer kva? - Sunnfjord kommune

Koordinerande team for barn og unge 

Dersom eit barn har behov for langvarige og koordinerte helse- og omsorgstenester og rett til å få utarbeidd ein individuell plan, skal ein søke om dette hos tildelingseininga. Koordinerande team for barn og unge har eit overordna ansvar for arbeid med individuell plan, og for oppnemning, opplæring og rettleiing av koordinator. 

Relasjonsarbeid er grunnleggande. Ein god og trygg relasjon mellom eleven og lærar, evt og/eller andre vaksenpersonar i klassen, er det beste utgangspunktet for å førebygge fråvær. Relasjonskompetanse, god klasseleiing og god fagkompetanse, samt naudsynt spisskompetande der det krevst er grunnpilarane i eit godt og trygt elev-lærar forhold. 

I mange saker står ein fast av di ein ikkje kjem i posisjon. Barnet/eleven vil/orkar ikkje snakke med hjelpeinstansar, og la seg behandle. Ikkje sjeldan er det vanskeleg for dei å forlate huset, slik at det til slutt ikkje er andre enn dei føresette som kommuniserer med vedkommande.  I fråværssaker er det ofte og medverkande årsaker til fråværet som kan ha nytte av behandling, t.d. frå BUP. Når ein ikkje får jobba med dette parallelt med fråværsproblematikken gjer det til at arbeidet vert tyngre enn det treng vere. 

Eit godt heim-skule samarbeid basert på dialog og tillit er ein av dei viktigaste grunnsteinane når ein jobbar med fråværssaker. Føresette må kunne forvente at skulen tek deira uro på alvor, og samstundes vere villige til dialog der sakene er krevjande og langvarige.  

Mange føresette opplever at dei og skulen til tider har ulike oppfatningar av kva som er årsaken til fråværet og korleis ein skal jobbe med det. Utan at ein kan seie at den eine eller andre har rett eller tek feil er ein heilt avhengige av samarbeid i slike saker, og det at føresette opplever at dei har ein reell medverknad på situasjonen er ofte ein avgjerande faktor for at ein skal komme seg vidare. Å iverksetje tiltak dei føresette ikkje forstår eller er einige i vil ikkje ha effekt. 

Ein lærar i ei fråværssak må forvente å samarbeide med heimen, skuleleiing, ulike hjelpeinstansar, kanskje også andre eksterne partar. For å ivareta personvern, halde kontroll og oversikt, og sikre at relevant informasjon hamnar der den skal, lyt lærar nytte dei verktya det bestemt at vi skal bruke i Sunnfjord Kommune. (Betre Tverfaglig Innsats, BTI)

Lærarar kjenner på presset ved store klassar og lite tid til enkeltelevar. Når ein lærar i slike saker melder frå om kva hen ser det er behov for i klasserommet er det viktig å lytte til det – for det er kun denne læraren som kan identifisere det, og som kan, gitt at hen har ressursar til det, gjere noko med det. Å gje læraren reell påverknadskraft på sin eigen situasjon samt ein stad for ventilering er viktig i desse tunge sakene, då ein elles risikerer utbrende og sjukmelde lærarar.  

I saker der fråværet har utvikla seg og er kjelde til uro er det viktig at skuleleiinga er til hjelp og støtte for føresette og kontaktlærar. Føresette skal stole på at administrasjonen tek hand om det praktiske knytt til hjelp både internt og eksternt, samstundes skal den tilsette få den praktiske og emosjonelle støtta som trengs.  

Helsesjukepleiar kan tilby individuelle samtaler med elevar på skulen (elevar som har begynnande skulefråvær). Helsesjukepleiar kan tilvise til ulike tenester som til dømes kommunepsykolog, fysioterapeut, psykomotorisk fysioterapeut, samt ha dialog med fastlege og BUP i aktuelle saker. Helsesjukepleiar kan vere med på samarbeidsmøter knytt til enkeltelevar. I enkelte tilfeller, der det er formålstenleg, kan helsesjukepleiar reise på heimebesøk til elevar. Dette vert i kvart enkelt tilfelle vurdert av helsesjukepleiar i samråd med foreldre/føresette og eleven.  

Oppfølgingsteamet tilbyr rettleiing  til foreldre som treng tidsavgrensa hjelp. Målet er å fremje trivsel og samarbeid i familiar.  I hovudsak er det helsesjukepleiar, PPT, barnevern og liknande instansar som tilviser saker til Oppfølgingsteamet, men foreldre kan og ta kontakt sjølve. Tilbodet er frivillig og er eit lavterskeltilbod. 

I saker der fastlege er involvert er det ofte snakk om evt. diagnosar når det gjeld barnet, og psykisk støtte til føresette. Godt samarbeid mellom føresette, fastlege og skule er grunnleggande i saker der fastlege er involvert, og fastlege er vanlegvis med på ansvarsgruppemøter der den kompetansen er relevant.  

Fysio- og ergoterapitenesta ønsker å vere med i tverrfaglege fora for å vurdere i den individuelle sak om det er formålstenleg at vi går inn med tiltak. Tenesta kan vere bidragsytar med tiltak i retning av å forstå barnet sine forsvarsmekanismar. 

Barn med nevropsykologiske utfordringar (til dømes ADHD og autisme) og barn med psykiske utfordringar (til dømes angst) kan ha høgt spenningsnivå i muskulatur, motorisk uro, muskulatur som vert fort sliten, redusert uthald, utmatting og smerte til dømes i mage, nakke/rygg og hovudverk. Her kan tenesta bidra med m.a. auka forståing for samanhengen mellom ulike vanskar og kroppslege uttrykk, korleis drive energiøkonomisering og auke aksepten for tilpassingar, finne god balanse mellom aktivitet/skjerming/kvile, auka medvit om kroppskontakt, nærvær, avspenning, samt råd og rettleiing om fysisk aktivitet.  

Dersom ein har prøvd ut ulike tilpasningar i klasserommet, eventuelt diskutert med eininga sitt ressursteam og følgt malen i kommunen si Handbok i tidleg innsats, tilpassa opplæring og spesialpedagogikk - Sunnfjord kommune og likevel ikkje kjem fram til gode løysingar må ein vurdere om ein skal ta saka vidare.

Skulen kan då drøfte saka ytterlegare med kontaktpersonen frå PPT på ein utedag på skulen, eller melde inn til Tverrfagleg team der ein vil vurdere om saka bør vidare til PPT.

Les meir om PPT sitt mandat her: Kven gjer kva? - Sunnfjord kommune 

Førde BUP er ein del av Psykisk Helsevern for barn og unge under Klinikk for psykisk helsevern i Helse Førde. BUP si hovudoppgåve er å gi helsehjelp ved utgreiing og behandling av barn og unge i alderen 0-18 år som har vesentleg funksjonsfall eller symptom relatert til psykiske plagar. Som ein del av spesialisthelsetenesta har BUP behandlingsansvar for dei med moderat til alvorlege psykiske lidingar, medan kommunen skal tilby behandling for dei med lett til moderat angst og depresjon (skulehelsetenesta, helsestasjonen).

Ikkje alle med skulefråvær skal til BUP, då skulefråvær åleine er ikkje ei psykisk liding, og skulefråvær er ikkje ein diagnose. Elevar med stort fråvær der det er mistanke om psykisk liding og/eller nevropsykiatrisk tilstand kan henvisast BUP. BUP si oppgåve er å gje barnet og familien reiskap å handtere kvardagen med. Tilpassingar knytt til diagnose er skulen si oppgåve, og dei får ved behov råd og rettleiing frå PPT. BUP kan rådgje både skule og PPT i høve barnets beste knytt til helse, men ikkje gjere pedagogiske vurderingar. 

Mange skular/kommunar har rutinar på at ein melder til barnevernet når fråværet når eit visst nivå. Dette er ein omstridt praksis, gjerne utført med gode intensjonar, men i svært mange tilfelle ulovleg. Skulen skal gjere ei heilskapleg og godt dokumentert vurdering av omsorgssituasjonen, og høgt fråvær aleine er ikkje tilstrekkeleg grunnlag for å melde til barnevernet. Samstundes har ein fråværssaker som også inneheld reell omsorgssvikt, ein skal difor ikkje kategorisk avvise barnevernet som instans i fråværssaker, men det gjeld å følgje utarbeidde retningslinjer for når, kvifor, korleis og på kva grunnlag ein tek kontakt med barnevernet.  

Barnevernet kan vere til god hjelp på frivillig basis, der foreldre gjerne sjølv tek kontakt med Barnevernet eller samtykker til at andre tek kontakt. Barnevernet har fleire tiltak som kan vere til hjelp og støtte for familiar som står i utfordrande situasjonar, utan at det er mistanke om omsorgssvikt. Ein kan få avlasting i krevjande situasjonar, samt rettleiing og hjelp i foreldrerolla. Tilsette i skulen bør difor alltid vurdere om ein kan få ein god dialog med dei føresette om det er behov for hjelp når dei er uroa for eit barn.  

Meldeplikt  

Kriteriet for at meldeplikta til barnevernet vert utløyst er svært strengt, og gjeld kun dersom eit eller fleire av vilkåra (barnevernslova §13-2) er oppfylt.  

Kriteriet for utløyst meldeplikt heimlar ikkje adgang til utgreiing eller undersøkingar som skal avgjere om det føreligg eit særleg behandlings- eller opplæringsbehov. Merk at det er det offentlege som har det overordna ansvaret for at barn i denne gruppa skal få dekka sine behov, og familiar skal ikkje risikere inngripen i sitt privatliv når svikten ligg i det offentlege. Meldeplikta inntrer difor ikkje i slike tilfelle (t.d. ved manglande ressursar i det offentlege tenestetilbodet som skal nyttast). Rutinemessig melding til barnevern på bakgrunn av fråvær utløyst av fysisk/psykisk sjukdom, reaksjonar på forbigåande familiære høve, mobbing og nevrodiagnosar er i all hovudsak ikkje innafor kriteria som utløyser meldeplikt.